Προστασία του Αλιάκμονα

Διαχειριστικό περιβαλλοντικό σχέδιο για τα νερά της Ελλάδας. 

Και νερά με απαγορευμένες τοξικές ουσίες όπως υδράργυρος (Hg), το κάδμιο (Cd) ,τα φυτοφάρμακα endosulfan (ενδοσουλφάνιο) και lindane (λινδάνιο),του Γαλλικού, του Λουδία, του Αξιού, του Νέστου, του Εβρου, του Στρυμόνα και του Αλιάκμονα, αλλά και προστατευόμενων περιοχών όπως η Κερκίνη, η Δοϊράνη, η Βόλβη, η Κορώνεια, η μικρή και μεγάλη Πρέσπα. 

 Ακόμη εκκρεμούν δύο από τα 14 Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών, αν και έχουμε καταδικαστεί από το Ευρωδικαστήριο Νερά με απαγορευμένες τοξικές ουσίες

Δύο ακόμη Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών, εκείνα της Θεσσαλίας και της Δυτικής Στερεάς, εγκρίθηκαν την περασμένη Πέμπτη.

Ετσι φτάσαμε αισίως τα 12 Σχέδια Διαχείρισης, ενώ ακόμη εκκρεμούν εκείνα της Κρήτης και των νήσων του Αιγαίου. Κι αυτό δυόμισι χρόνια μετά την καταδίκη της Ελλάδας από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ). Η ελληνική πολιτεία θα έπρεπε να έχει καταρτίσει σχέδια διαχείρισης των εσωτερικών υδάτων της (λίμνες, ποτάμια, υπόγεια ύδατα) ως το 2009.

Σύμφωνα με τα δύο νεοεγκριθέντα σχέδια της Θεσσαλίας και της Δυτικής Στερεάς, τα οποία υπέγραψε ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος κ. Νίκος Ταγαράς, το κεφάλαιο «εκτροπή του Αχελώου» παραμένει ανοιχτό, ως «λύση» στα προβλήματα κακοδιαχείρισης του νερού στον θεσσαλικό κάμπο.

Προκρίνεται το σχέδιο μικρότερης εκτροπής του ποταμού, με 250 εκατ. κυβικά μέτρα νερού, παρότι το έργο έχει ακυρωθεί τέσσερις φορές από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Από τα υπόλοιπα δέκα σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών που έχουν εγκριθεί προκύπτει ένα τεράστιο κενό στα δεδομένα που αφορούν τα υδάτινα συστήματα της χώρας. Ετσι, η χημική κατάσταση για 373 υδάτινα σώματα (58,9% του συνόλου) και η οικολογική κατάσταση για 159 σώματα (25%) αναφέρονται ως άγνωστες.

Σύμφωνα με τον ειδικό γραμματέα Υδάτων δρ Κωνσταντίνο Τριάντη, εξαιτίας της καθυστέρησης στην υλοποίηση των διαχειριστικών σχεδίων, έγινε χρήση των διαθέσιμων στοιχείων, εκ των οποίων άλλα ήταν πρόσφατα και άλλα παλαιότερα. Οπως επισημαίνει ο ίδιος, εδώ και περίπου έναν χρόνο λειτουργεί το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της ποιότητας και της ποσότητας των υδάτων, το οποίο θα μαζεύει στοιχεία από 2.000 σταθμούς δειγματοληψίας επιφανειακών και υπόγειων υδάτων ως τις 31.12.2015 (με δυνατότητα επέκτασης της χρονικής προθεσμίας). Με βάση τα νέα δεδομένα, θα γίνει επικαιροποίηση των διαχειριστικών στοιχείων στις αρχές του 2016.

Από την πλευρά του ο νομικός συντονιστής του WWF Ελλάς κ. Γιώργος Χασιώτης θεωρεί ότι με το κενό στα δεδομένα «ο στόχος της επίτευξης ή διατήρησης της καλύτερης δυνατής χημικής κατάστασης ή, αντιστοίχως, του μέγιστου οικολογικού δυναμικού όλων των συστημάτων επιφανειακών υδάτων είναι αδύνατον ακόμη και να τεθεί».

Ο νομικός περιβάλλοντος εκτιμά ότι είναι αμφίβολο αν πληρούνται οι απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας για «ταξινόμηση» της οικολογικής και χημικής κατάστασης κάθε συστήματος επιφανειακών υδάτων. «Φυσικά, η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη αν ληφθούν υπόψη άλλες κατηγορίες επιφανειακών υδάτων (π.χ. τα μεταβατικά) και τα υπόγεια υδάτινα σώματα» λέει ο ίδιος.

Πάντως, όσον αφορά τα δύο διαχειριστικά σχέδια που εκκρεμούν, ο ειδικός γραμματέας αναφέρει ότι για εκείνο της Κρήτης η διαβούλευση έκλεισε, έχει ολοκληρωθεί το προσχέδιο, συντάσσεται η ΣΜΠΕ και εκτιμάται ότι θα έχει εγκριθεί ως το τέλος του έτους.

Το προσχέδιο του διαχειριστικού σχεδίου των νησιών του Αιγαίου μόλις αναρτήθηκε και σε 15 ημέρες ξεκινά η διαβούλευση, με στόχο να εγκριθεί τους πρώτους μήνες του 2015.

«Πέρα από την προσαρμογή της χώρας στην οδηγία-πλαίσιο για τα νερά 2000/60/ΕΚ της ΕΕ, μπαίνουν κανόνες και πλαίσια για την ορθολογική διαχείριση και την προστασία των νερών σε κάθε υδατικό διαμέρισμα της χώρας. Η χώρα αποκτά για πρώτη φορά ολοκληρωμένη εθνική πολιτική για τα ύδατα» αναφέρει ο κ. Ταγαράς.

Νερά με απαγορευμένες τοξικές ουσίες 

Βάσει των δέκα εγκριθέντων διαχειριστικών σχεδίων (εκτός της Θεσσαλίας και της Δυτ. Στερεάς), πάνω από το 1/3 των υδάτινων σωμάτων είναι κατώτερης της καλής χημικής κατάστασης: σε αυτά περιλαμβάνονται τμήματα του Γαλλικού, του Λουδία, του Αξιού, του Νέστου, του Εβρου, του Στρυμόνα και του Αλιάκμονα, αλλά και προστατευόμενων περιοχών όπως η Κερκίνη, η Δοϊράνη, η Βόλβη, η Κορώνεια, η μικρή και μεγάλη Πρέσπα. 

Όπως αναφέρεται στη 10η ετήσια έκθεση περιβαλλοντικής νομοθεσίας του WWF Ελλάς, ανάμεσα στις επικίνδυνες τοξικές ουσίες που έχουν εντοπιστεί μπορούν να αναφερθούν ο υδράργυρος (Hg), το κάδμιο (Cd) και τα φυτοφάρμακα endosulfan (ενδοσουλφάνιο) και lindane (λινδάνιο). Αξιοσημείωτη είναι και η αυξημένη παρουσία αρσενικού (As), τόσο λόγω γεωλογίας όσο και ρύπανσης, σε ορισμένα υπόγεια υδατικά συστήματα της Κεντρικής Μακεδονίας. 

Πώς αντιμετωπίζουν την κατάσταση αυτή τα σχέδια διαχείρισης που εγκρίθηκαν κατά την περίοδο αναφοράς; 

«Μία από τις επιλογές των σχεδίων διαχείρισης είναι οι «εξαιρέσεις» ορισμένων υδάτινων σωμάτων από τον στόχο της επίτευξης καλού οικολογικού δυναμικού, οι οποίες μπορεί να επιτρέπονται από την οδηγία, αλλά με συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Πρόκειται για υδάτινα σώματα που νομίμως υποβαθμίζονται ή παραμένουν υποβαθμισμένα», αναφέρει ο κ. Χασιώτης. 

Κατά συνέπεια, όχι μόνο δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει σε ένα μεγάλο μέρος των επιφανειακών και υπόγειων υδάτινων σωμάτων, αλλά, «τα σχέδια διαχείρισης της περιόδου αναφοράς εξαίρεσαν πάνω από το 1/5 των υπόλοιπων από τους στόχους της οδηγίας. Μάλιστα, στην Ανατ. Μακεδονία εξαιρούνται σχεδόν τα μισά υδάτινα σώματα. Σε αντίθεση με τη νομοθεσία, δεν παρατίθεται κατά κανόνα καμία «ειδική» αιτιολογία ή (ενίοτε) εκτίθεται αιτιολογία ασύμβατη με τη νομοθεσία»,όπως υπογραμμίζει ο κ. Χασιώτης. 

Επιπλέον για πολλά υδάτινα σώματα ενταγμένα στο δίκτυο Natura 2000 (όπως η Βεγορίτιδα, η Κερκίνη, ο Βοϊδομάτης, ο Βόρειος Αμβρακικός κ.ά.) δίνεται παράταση της προθεσμίας (έως το 2021) για την επίτευξη των στόχων. 

«Στις περιπτώσεις αυτές δεν εξηγείται ο τρόπος με τον οποίο εξασφαλίζεται η τήρηση της οδηγίας για τους οικότοπους 92/43/ΕΟΚ, η οποία απαιτεί «στις ειδικές ζώνες διατήρησης να αποφεύγεται η υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών», αλλά ούτε της οδηγίας για το νερό, η οποία επιτάσσει στις προστατευόμενες περιοχές συμμόρφωση «με όλα τα πρότυπα και τους στόχους το αργότερο 15 έτη μετά την ημερομηνία έναρξης», δηλαδή ως τις 22.12.2015», σημειώνει ο κ. Χασιώτης. 

Την ίδια ώρα, η χώρα συνεχίζει να παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία των υδάτων: το ΔΕΕ καταδίκασε τη χώρα για τη διήθηση στραγγισμάτων από τον ΧΥΤΑ Ζακύνθου στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου. 

Παράλληλα, η Επιτροπή παραπέμπει την Ελλάδα ξανά στο Ευρωδικαστήριο και προτείνει υπέρογκα πρόστιμα επειδή δεν συμμορφώθηκε με παλαιότερη καταδίκη για την απόρριψη ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων και δεν έχει καθορίσει επαρκείς «ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση ζώνες». 

Από την άλλη πλευρά, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη 10η έκθεση περιβαλλοντικής νομοθεσίας του WWF Ελλάς, «τα σχέδια διαχείρισης λησμονήθηκαν όταν ορίστηκε ότι ο μελλοντικός ιδιοκτήτης της «μικρής ΔΕΗ» – ο οποίος δεν είναι «αρμόδια αρχή» για την υλοποίηση της οδηγίας – θα έχει το προνόμιο να καθορίζει ετησίως (κατόπιν εγκρίσεως του ειδικού γραμματέα Υδάτων και γνωμοδότησης των Διευθύνσεων Υδάτων, και χωρίς διαβούλευση) την ποσότητα του νερού για οικολογική παροχή, άρδευση και ύδρευση, καθώς και τον τρόπο διαχείρισης πλημμυρικών επεισοδίων: στο πλαίσιο αυτό, ο νέος ιδιοκτήτης θα εκτιμήσει το γεγονός ότι ορισμένα από τα κατάντη υδατικά σώματα έχουν επίσης «εξαιρεθεί» από τους στόχους της οδηγίας». 

πληρ: από tovima